ပၢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇ
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈၶၢဝ်းတၢင်းၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈ
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ်... ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၵႂႃႇပုၼ်ႈတႃႇၶၢဝ်းတၢင်းၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ “မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ” ၼႆၼၼ်ႉလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။တႃႇႁႂ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈၼႃႈႁဝ်း ပေႃးတေႁၢင်ႈလီၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼၼ်ႉလူဝ်ႇလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းထႃႈလူင်ႈၼႃႈယူႇယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈတူင်ႇဝူင်းႁိမ်းႁွမ်းၸိူဝ်းၶဝ်
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸိူဝ်းႁဝ်းပဵၼ်ပၢၼ် “သိၵ်ႉႁိၵ်ႉ” လႄႈ ၶႂ်ႈၸၢမ်းတူၺ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ မီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁူႉ ၶႂ်ႈႁၼ်ၶႂ်ႈၸၢမ်းတူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။ဢၼ်ၶႂ်ႈယူႇလွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈပဵၼ် “ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်” (သၽႃႇဝ) မၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇသႅၼ်းပၢၼ်ဢၼ်ၶႂ်ႈယိူင်ႈၶႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်းၼၼ်ႉ“တူင်ႇဝူင်းႁိမ်းႁွမ်း” ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼႆ ၸွင်ႇယၢမ်ႈဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈတႅတ်ႈတႅတ်ႈတေႃးတေႃးယူႇႁႃႉ၊ ပေႃးတေလၢတ်ႈဝႃႈ “တူင်ႇဝူင်းႁိမ်းႁွမ်း” ႁဝ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ … (1)...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈတၢင်းသူင် (ဝႃႇသၼႃႇ)
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၼႆႉ မီး “တၢင်းသူင်” (ဝႃႇသၼႃႇ) ၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်းသေ မီး “တၢင်းသူင်” (ဝႃႇသၼႃႇ) လၢႆလၢႆဢၼ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈယူႇယဝ်ႉ။ “တၢင်းသူင်” (ဝႃႇသၼႃႇ) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၸႂ် “ၶုၺ်ႉႁၼ်” (ၶၢမ်ႇၸႃး) သေ...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ၸၢႆး/ယိင်း (Sex)
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … လိူဝ်သေဝႆႉၾၢင်ႉသတိလႄႈ ဝႄႈယၢၼ်လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ“လွင်ႈယႃႉလူႉသရေႇၼႃႈတႃၵၼ်”ယဝ်ႉၼၼ်ႉ လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ၼႂ်းၵႄႈ “ၸၢႆး/ယိင်း” (Sex) လႄႈ “လွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၸၢႆး/ယိင်း” (Gender) ၼၼ်ႉၵေႃႈလူဝ်ႇလႆႈႁူႉထိုင်ပႃးယူႇယဝ်ႉ။ “ၸၢႆး/ယိင်း” (Sex) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၢႆထိုင် “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ” ဢၼ်ပဵၼ်/မီးမႃး ၸွမ်းလူၺ်ႈလွင်ႈ “ၸီႇဝပေႇတ”...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈလွင်ႈယႃႉလူႉသရေႇၼႃႈတႃၵၼ်
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဝ်းၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ၵူၼ်းၼုမ်ႇသေ မေႃယူႇမူၼ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသိူဝ်း လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းယူႇယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇသိူဝ်းၸႂ်ၼၼ်ႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ၵႆႉၵႆႉၸၢင်ႈမေႃယဝ်ႉယွၵ်ႇ ပိူၼ်ႈတၢင်ႇၵေႃႉပႃးယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈႁဵတ်းတၢင်းသၢင်ႈ၊ လွင်ႈလၢတ်ႈတၢင်းၸႃ မၢင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွမ်းႁပ်ႉ လႆႈယူႇသေတႃႉ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈယွမ်းႁပ်ႉလႆႈလူး။ လွင်ႈတူဝ်ႁဵတ်း၊...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈၵႃႈၶၼ်ၽဝၸၢတ်ႈပၢၼ်
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … တမ်ႈတီႈၵူၼ်းၼုမ်ႇသႅၼ်းပၢၼ် “သိၵ်ႉႁိၵ်ႉ” ၶဝ်ၼၼ်ႉ လွင်ႈဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉလၢႆလၢႆလွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈ လွင်ႈဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၸၢင်ႈမိူၼ်ၵၼ်သေတႃႉ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈတေၸၢင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်ဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ … ပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်း ပေႃႈမႄႈ ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢူၺ်းၵေႃႉဢူၺ်းသႄႈ ပၵ်းပိူင်...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈၽေးႁၢႆႉ ယႃႈမဝ်းၵမ်
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ၵူၼ်းၼုမ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸွမ်းလူၺ်ႈၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ၵူၼ်းၼုမ်ႇသေ မီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁူႉၶႂ်ႈႁၼ်၊ မီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈၸၢမ်းတူၺ်းလႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ၸဵမ်လႅၼ်းယႃႈ၊ ၼမ်ႉလဝ်ႈ (သူႇရႃႇ)၊ ယႃႈယႃဢၼ်ၸၢင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈပၢႆးၸႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၸၢမ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းတူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉယုမ်ႇယမ်ႁၼ်ၽိတ်းဝႃႈလွင်ႈၵိၼ်လဝ်ႈ/ပီႇယႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် “လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ” (ၾိင်ႈထုင်း)...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈ မႅင်းဢဵၵ်ႉဢၢႆႇၿီႇ (HIV) တၢင်းပဵၼ်ဢဵတ်ႇ (AIDS)
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ယူႇတီႈၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဝ်းသေ ၼွၵ်ႈလိူဝ် “တၢင်းပဵၼ်တိတ်းၸပ်း” ယဝ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈမႅင်း “ဢဵၵ်ႉဢၢႆႇၿီႇ” (HIV) /တၢင်းပဵၼ် “ဢဵတ်ႇ” (AIDS) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီလႆႈႁူႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ “ဢဵၵ်ႉဢၢႆႇၿီႇ” (HIV) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ် “မႅင်းၿၢႆးရၢတ်ႉ” (Virus)...
ၵူၼ်းၼုမ်ႇလႄႈတၢင်းပဵၼ်တိတ်းတေႃႇ
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈသင်သေႁွမ်းသွင်ၵၼ်ၼၼ်ႉ လိူဝ်သေပၼ်ႁႃဢၼ်ၸၢင်ႈမေႃၸပ်းတွင်ႉ ပႃးသၼ်ႇထေႇ ၽွင်းပႆႇထိုင်ပၢၼ်ယဝ်ႉ သမ်ႉၸၢင်ႈၸပ်း “တၢင်းပဵၼ်တိတ်းၸပ်း” ထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၼႆႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဝႃႈၽူႈၸၢႆးႁိုဝ်ၽူႈယိင်း ၸၢင်ႈပဵၼ်ၼင်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈပႃႈၼမ်တႄႉ ၵႆႉပဵၼ်တီႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵႆႉလႄႇမူၼ်ႈသိူဝ်းၸွမ်းလွင်ႈႁွမ်းသွင် (ဢႅဝ်ႇလႄႇၼႂ်းလပ်းသိင်ႇ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ “တၢင်းပဵၼ်တိတ်းၸပ်း” တၢင်းၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ မီးတင်းမူတ်း...
