လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ် ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း

ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ်…
ၸွမ်းလူၺ်ႈတူဝ်ၶိင်းႁုၼ်ႈမုၼ်းမႃးသေ ပွတ်းတွၼ်ႈၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ
ႁုၼ်ႈမုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီႁူႉထိုင်ပႃးယူႇယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႈဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈပွတ်းတွၼ်ႈ “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ၽူႈၸၢႆးယဝ်ႉ။
ပွတ်းတွၼ်ႈ “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ၽူႈၸၢႆးၼၼ်ႉ မီးယူႇ (9) တွၼ်ႈယဝ်ႉ။

 

•  ပေႃးဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢႆးၶဝ်ႈပၢၼ်သိၵ်ႉႁိၵ်ႉမႃးယဝ်ႉၼႆၸိုင် လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ “ၶႆႇႁမ်” သေႁဵတ်းဢွၵ်ႇ
  ပၼ်“မႅင်းၸိူဝ်ႉ”လၢႆလၢၼ်ႉတူဝ် လႄႈ “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၽူႈၸၢႆးသႅၼ်းၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
• “မႅင်းၸိူဝ်ႉ” ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ “ၶႆႇႁမ်” သေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၸွမ်း “လွတ်ႇၶႆႇႁမ်”၊ သိုပ်ႇၵႂႃႇ
  ၸွမ်း “လွတ်ႇသူင်ႇၼမ်ႉၸိူဝ်ႉ”၊ တေႃႇပေႃးထိုင် “ထူင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉၸိူဝ်ႉ” သေ ၵဵပ်းႁွမ်ဝႆႉ
  ယူႇယဝ်ႉ။
•  ၽွင်းမိူဝ်ႈၶုၺ်ႉႁၼ် (ၶၢမ်ႇၸႃး) လွင်ႈႁွမ်းသွင်ႁွတ်ႈထိုင်တီႈသုင်သုတ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ
  “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ” သေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် “ၼမ်ႉၸိူဝ်ႉ” တင်းၼမ်တင်းလၢႆယူႇယဝ်ႉ။
•  မိူဝ်ႈႁွမ်းသွင်ၵၼ်ၼၼ်ႉ “မႅင်းၸိူဝ်ႉ”ဢၼ်ၶဝ်ႈထိုင်ၵႂႃႇၼႂ်း “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇၽႄႈတိူၼ်းၸိူဝ်ႉၽၼ်း”
  ၽူႈယိင်းၼၼ်ႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း မီးဢႃႇယူႉယူႇလႆႈထိုင် ၶၢဝ်းတၢင်း (3) ဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႈဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၾၢင်ႁၢင်ႈပွတ်းတွၼ်ႈ “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ၽူႈယိင်းယဝ်ႉ။
ပွတ်းတွၼ်ႈ “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ၽူႈယိင်းၼၼ်ႉ မီးယူႇ (7) တွၼ်ႈယဝ်ႉ။

•  ပေႃးဝႃႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇယိင်း ၶဝ်ႈပၢၼ်သိၵ်ႉႁိၵ်ႉမႃးယဝ်ႉၼႆၸိုင် လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ “ႁူင်းၶႆႇလုၵ်ႈ” သေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ၼိုင်ႈလိူၼ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ
  “ၶႆႇလုၵ်ႈ” တူၵ်းပၼ်ၼိုင်ႈလုၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
•  “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ဢၼ် လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ “ႁူင်းၶႆႇလုၵ်ႈ” သေ တူၵ်းမႃးၼၼ်ႉ “တႅင်ႈမိုဝ်းလွတ်ႇၶႆႇလုၵ်ႈ”
  ၸၼ်ဢဝ်သေ “ၶႆႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ” ၼၼ်ႉသမ်ႉ ႁွတ်ႈထိုင်ၵႂႃႇၼႂ်း “လွတ်ႇၶႆႇလုၵ်ႈ” ယူႇယဝ်ႉ။
  “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ၼၼ်ႉ မီးဢႃႇယူႉယူႇလႆႈထိုင် ၶၢဝ်းတၢင်း (2) ဝၼ်းၵူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။
• ၽွင်းယၢမ်း “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ႁုၼ်ႈမုၼ်းၼၼ်ႉ သဵၼ်ႈဢဵၼ်လိူတ်ႈၽိဝ်ၼင်ၽၢႆႇၼႂ်း “ႁူင်းလုၵ်ႈ”
  ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁုၼ်ႈမုၼ်းၸွမ်းသေ ၼႃမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ပဵၼ်လွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတွၼ်ႈတႃႇ “ၶႆႇလုၵ်ႈၸပ်း”
  တေၸၢင်ႈၵွပ်ႈၸပ်းဢဝ်တီႈယူႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင်ပေႃးၼႆၸိုင် ၽွင်း “ၶႆႇလုၵ်ႈ” တူၵ်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈႁွမ်းသွင်ၵၼ်ၼႆ “မႅင်းၸိူဝ်ႉ” ၽူႈၸၢႆး လႄႈ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ၽူႈယိင်း တေႁူမ်ႈလေႃးမႅၼ်ႈ
  ၵၼ်သေ တေပဵၼ်မႃး “ၶႆႇလုၵ်ႈဢၼ်ၸပ်း” ယူႇယဝ်ႉ။
•  သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ဢမ်ႇၸပ်းပေႃးၼႆၸိုင် ဝၢႆးသေၶႆႇလုၵ်ႈတူၵ်းယဝ်ႉ (14) ဝၼ်း
  သဵၼ်ႈဢဵၼ်လိူတ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၼႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁူင်ႈတူၵ်းမႃးႁင်းၵူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။
• လုၵ်ႉတီႈၼႂ်း “ႁူင်းလုၵ်ႈ” သေ လိူတ်ႈလႆတူၵ်းမႃးၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး” ၼႆယဝ်ႉ။
• ႁူဝ်လိူၼ်မႃးၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈႁိုင်မွၵ်ႈ (3) ဝၼ်းတေႃႇထိုင် (7) ဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၽူႈယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵမ်ႈပႃႈၼမ်တႄႉ (28) ဝၼ်း ႁူဝ်လိူၼ်ၸၢင်ႈမႃးၼိုင်ႈပွၵ်ႈသေတႃႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉ ၸၢင်ႈမႃးဢွၼ်တၢင်း (28) ဝၼ်းသေ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉၸၢင်ႈႁိုင်ပူၼ်ႉ (28) ဝၼ်း ၸင်ႇၵွႆႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။

 ၵမ်းၼႆႉ … ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်တင်းသဵင်ႈ ပေႃးႁူႉဝႃႈပွတ်းတွၼ်ႈ “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ႁဝ်း ႁုၼ်ႈမုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ တႃႇႁဵတ်းလွင်ႈမူတ်းသႂ်ပၼ် “ၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ” ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ လမ်ႇလွင်ႈတေႉတေႉၼႆ ယႃႇပေလိုမ်းၼႃႈ…
ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၵွၼ်ႇ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၼုမ်ႇသၢဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇၸၢင်ႈလွတ်ႈၽေးလႄႈၵႆယၢၼ်ၵၼ်တင်း
ပၼ်ႁႃ “မႅင်းတၢင်းပဵၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းသဵၼ်ႈတၢင်းသိုပ်ႇၽႄႈသၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း” ၼႆယဝ်ႉ။

ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ်…
တေသိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈၸပ်းတွင်ႉ (ပႃးသၼ်ႇထေႇ) ၼႃႈ…

• ဝၢႆးသေႁွမ်းသွင်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ “မႅင်းၸိူဝ်ႉ” ၽူႈၸၢႆး လႄႈ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ၽူႈယိင်း ၸၢပ်ႈလေႃးမႅၼ်ႈ
  ၵၼ်ယဝ်ႉသေ ပဵၼ်မႃး “ၶႆႇလုၵ်ႈၸပ်း” ယူႇယဝ်ႉ။ “ၶႆႇလုၵ်ႈၸပ်း” ၼၼ်ႉ တေၵွပ်ႈၸပ်းဝႆႉတီႈ
  ၽိဝ်ၼင်ၽၢႆႇၼႂ်းႁူင်းလုၵ်ႈသေ တေႁုၼ်ႈမုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ “သၼ်ႇထေႇ” ၼၼ်ႉ
  ၸပ်းယဝ်ႉၼႆၸိုင် လိူတ်ႈႁူဝ်လိူၼ်တေဢမ်ႇမႃး (တေၵိုတ်းပႅတ်ႈ) ယူႇယဝ်ႉ။
• “သၼ်ႇထေႇ”ၸပ်းဢမ်ႇၸပ်းၼႆၼၼ်ႉ ၸႅတ်ႈထတ်းတူၺ်းၼမ်ႉယဵဝ်ႈၵူၺ်းၵေႃႈႁူႉလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ “သၼ်ႇထေႇ” ၸပ်းယဝ်ႉၼႆၸိုင် လုၵ်ႈၼႂ်းတွင်ႉၼၼ်ႉတေယႂ်ႇမႃးသေ တိၼ်ႇၼူမ်းၵေႃႉ
  ပဵၼ်မႄႈၵေႃႈ သီမၼ်းတေၵႄႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။
• ပေႃးဝႃႈ “သၼ်ႇထေႇ” ပူၼ်ႉသီႇလိူၼ်ယဝ်ႉၸိုင် “ၼမ်ႉၼူမ်းသႂ်” တႄႇဢွၵ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းယၢမ်း “သၼ်ႇထေႇ” လႆႈသီႇလိူၼ်ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ဢၼ်ၵွပ်ႈၸပ်းဝႆႉတီႈ ၽိဝ်ၼင်
  “ႁူင်းလုၵ်ႈ” ၼၼ်ႉသေ တေပဵၼ်မႃး “ႁူၵ်ႈ” ယဝ်ႉ “လုၵ်ႈသၼ်ႇထေႇ” ၼၼ်ႉၵေႃႈ
  တေႁပ်ႉဢဝ် “ထၢတ်ႈဢႃႇႁႃႇရ” တီႈၵေႃႉပဵၼ်မႄႈသေ ယႂ်ႇမႃးလွႆႆးလွႆးယူႇယဝ်ႉ။
• ႁဵတ်းၼႆသေ ယၢမ်း “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး” ပွၵ်ႈလိုၼ်းသုတ်း တႄႇဝၼ်းထီႉ (1) တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းတၢင်းႁိုင် (40) ဝူင်ႈ / (10) လိူၼ် ယဝ်ႉၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ “သဵၼ်ႈတၢင်းၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇ” တီႈၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ
  ၼၼ်ႉသေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်လွင်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်းတဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ် … ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၽူႈၸၢႆးလႄႈၽူႈယိင်းဢၼ်ထိုင်ၶၢဝ်းပၢၼ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈႁွမ်းသွင်ၵၼ် လူၺ်ႈဢမ်ႇပႃးလွင်ႈႁႄႉၵင်ႈသင်ၼႆၸိုင် ၸၢင်ႈၸပ်းတွင်ႉ (ပႃးသၼ်ႇထေႇ) ယူႇယဝ်ႉ။ လီသုတ်းတႄႉ ၸူဝ်ႈၵႃႈပႆႇၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်းလူၺ်ႈၵၼ်၊ ၸူဝ်ႈၵႃႈပႆႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းၽွမ်ႉၼၼ်ႉၼႆၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇၸပ်းတွင်ႉ (ပႃးသၼ်ႇထေႇ) ၼၼ်ႉ လူဝ်ႇမေႃယူႇသၢင်ႈသဝ်းၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ပိုၼ်ႉႁူႉလၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီႁူႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽူႈၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၽူႈယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ  ၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်းလူၺ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉသေ  သမ်ႉဢမ်ႇပႆႇၶႂ်ႈဢဝ်
လုၵ်ႈသေၵေႃႈလီ၊ ဢိင်ၼိူဝ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးငိုၼ်းတွင်း ဢမ်ႇၼၼ် လွင်ႈဢႃႇယူႉၸူဝ်ႈပၢၼ်သေ ပႆႇႁၢင်ႈႁႅၼ်း
တူဝ်ႈတၼ်းၽွမ်ႉသေၵေႃႈလီ၊ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တေႁႄႉႁၢမ်ႈတႃႇဢမ်ႇႁႂ်ႈၸပ်းတွင်ႉပႃးသၼ်ႇထေႇၼႆၸိုင် ထုၵ်ႇလီလိူၵ်ႈဢဝ်လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇသေဢၼ်ဢၼ်သေ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တင်း ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇယဝ်ႉ ႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈဝႄႈယၢၼ်လွင်ႈႁွမ်းသွင်ၼၼ်ႉ ပဵၼ် “လွင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ” ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ …
“လွင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်သင်ၼႆ ႁဝ်းမႃးတူၺ်းလူး …
ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလၢတ်ႈၼႄ “လွင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ”
ဢၼ်ၸွမ်းပိူင်ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။
ဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်းၶဝ်ႁိူၺ် … လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်လႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လွင်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇတမ်းၸႂ်လႆႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇတဵမ် (100%) ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ လူဝ်ႇလႆႈၾၢင်ႉသတိဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

1        လွင်ႈဝႄႈဝၼ်း
တီႈၵႅပ်ႈမၼ်းတႄႉ ၸူဝ်ႈၵႃႈႁူဝ်လိူၼ်ပႆႇမႃး (7) ဝၼ်း လႄႈ တႄႇဢဝ်ဝၼ်းဢၼ်ႁူဝ်လိူၼ်မႃး
ၼၼ်ႉၵႂႃႇ (7) ဝၼ်း၊ ဝၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်တမ်းၸႂ်လႆႈဝႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၸပ်းတွင်ႉပႃးသၼ်ႇ
ထေႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းယႃႈယႃသင်လႄႈ ဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်သင်ၼႆသေတႃႉ
ပေႃးပဵၼ်ၽူႈယိင်းၵေႃႉဢၼ်ႁူဝ်လိူၼ်မႃးၽဵၼ်ႈၸွမ်းယၢမ်း (28 ဝၼ်း မႃးၼိုင်ႈပွၵ်ႈ) ၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ
ၸင်ႇထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

2       လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၼမ်ႉၸိူဝ်ႉဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ

(ဢဝ်ၼမ်ႉၸိူဝ်ႉၽူႈၸၢႆးဢွၵ်ႇၽၢႆႇၼွၵ်ႈတူဝ်ၼၢင်းယိင်း)
ၽွင်းမိူဝ်ႈႁွမ်းသွင်ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈၸၢႆးသေဢဝ်ၼမ်ႉၸိူဝ်ႉဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ
တၢင်းၼွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဢၼ်ငၢႆႈလူမ်သေတႃႉ ဢမ်ႇပေႃးၸၢင်ႈတမ်းၸႂ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်။

လိူဝ်သေပိူင်ၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ယဝ်ႉ လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈလၢႆးၾိင်ႈတိုၼ်း
ပဵၼ် (သၽႃႇဝ) ၼၼ်ႉၵေႃႈမီးယူႇယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉတႄႉပဵၼ် လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး
“ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) လႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃး “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

“လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ …

3        ယႃႈယႃႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ (ယႃႈယႃမဵတ်ႉ) ဢၼ်လႆႈၵိၼ်ပၼ်ၵူႈဝၼ်း
           (Combined Oral Contraceptive Pills)

• ပဵၼ်ၶႅပ်းယႃႈယႃမဵတ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone)
  2 သႅၼ်းသေ 1 ၶႅပ်းမီး 28 မဵတ်ႉ၊ တေလႆႈၵိၼ်ပၼ် 1 ဝၼ်း 1 မဵတ်ႉ ၵူႈဝၼ်း။
• ၼႂ်းၵႃႈယႃႈယႃ 28 မဵတ်ႉၼၼ်ႉ တေပႃး “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) 21 မဵတ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
• မီးလွင်ႈတိူဝ်ႉယမ်လီသေ ပေႃးၵိုတ်းလိုဝ်ႈ (ဢမ်ႇၵိၼ်) ယဝ်ႉၵေႃႈ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” တေၶိုၼ်းတူၵ်း
  ၽဵၼ်ႈၸွမ်းယၢမ်းသေ ၸၢင်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
• ယႃႈယႃဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇၽူႈယိင်းသေ ၽွင်းမိူဝ်ႈၵိၼ်ယူႇၼၼ်ႉ “ႁူင်းၶႆႇလုၵ်ႈ” တေဢမ်ႇ
  ဢွၵ်ႇ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” ယဝ်ႉ။
• ဢမ်ႇလိူၵ်ႈသႅၼ်းပၢၼ်သင်သေ မီးလုၵ်ႈလၢင်းယဝ်ႉၵေႃႈလီ၊ ပႆႇမီးၵေႃႈလီ၊ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈ
  ယူႇယဝ်ႉ။
•  မႄႈဢၼ်လဵင်ႉၼူမ်းလုၵ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပေႃးဢႃႇယူႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ပႆႇထူၼ်ႈတဵမ် 6 လိူၼ်ၸိုင်
  ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႆယဝ်ႉ။
• ၽွၼ်းႁၢႆႉဢၼ်ႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁၢမ်ႉမီးဢေႇလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇၼၢင်းယိင်းၵမ်ႈပႃႈၼမ်ၼၼ်ႉလွတ်ႈၽေး
  ၶဵၼ်လီယူႇယဝ်ႉ။
•  ၽွင်းယၢမ်း “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး” လႄႈ တွင်ႉၸဵပ်းတွင်ႉၵႅၼ်းလႂ်၊ လိူတ်ႈ “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး” ၼမ်ၼႃႇ
  လႂ်၊ ႁႅင်းလိူတ်ႈဢေႇလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈၵႅတ်ႇၶႄပၼ်လႆႈယူႇယဝ်ႉ။
•  မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ လိူတ်ႈၸၢင်ႈတူၵ်းပဵၼ်ယွတ်ႇပဵၼ်ယွတ်ႇလႂ်၊ “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး” ဢမ်ႇၽဵၼ်ႈ
  ၸွမ်းယၢမ်းလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ လိူတ်ႈၸၢင်ႈတူၵ်း
  ဢေႇလူင်းလွႆးလွႆးသေ ပေႃးႁိုင်မႃးလၢႆလိူၼ်ယဝ်ႉတႄႉ ၸၢင်ႈၽဵၼ်ႈမိူၼ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
•  ပေႃးလိုမ်းၵိၼ်ယႃႈယႃၼႆႉသေဝၼ်းဝၼ်းတႄႉ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
  ယႃႈယႃႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ပႃးပရူဝ်ႇၵျႅတ်ႇတိၼ်ႇ (ယႃမဵတ်ႉ) ဢၼ်လႆႈၵိၼ်ပၼ်ၵူႈဝၼ်း
  (Progestin Only Oral Contraceptive Pills)
•  ပဵၼ်ၶႅပ်းယႃႈယႃမဵတ်ႉဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) 1 သႅၼ်းသေ တေလႆႈၵိၼ်ပၼ် 1 ဝၼ်း 1 မဵတ်ႉ ၵူႈဝၼ်း။
•  လမ်ႇလွင်ႈသုတ်း တေလႆႈၵိၼ်ၸွမ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈ။
•  ပဵၼ်ယႃႈယႃဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇမႄႈဢၼ်လဵင်ႉၼူမ်းလုၵ်ႈၼၼ်ႉသေ ပေႃးၵိုတ်းလိုဝ်ႈ (ဢမ်ႇၵိၼ်) ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
• သင်ဝႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈမႄႈဢၼ်လဵင်ႉၼူမ်းလုၵ်ႈၸိုင် လိူတ်ႈၸၢင်ႈတူၵ်းပဵၼ်ယွတ်ႇပဵၼ်ယွတ်ႇယူႇ။
  ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

4        ယႃႈယႃႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ (ယႃႈယႃမဵတ်ႉ) ဢၼ်လႆႈၵိၼ်ပၼ်ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ
          (Emergency Contraceptive Pills)

• ပဵၼ်ယႃႈယႃမဵတ်ႉ “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) သႅၼ်းၼိုင်ႈသေ ဝၢႆးႁွမ်းသွင်ၵၼ် (လူၺ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႉလွၵ်းလၢႆးႁႄႉၵင်ႈသင်)ယဝ်ႉၼၼ်ႉ တေလႆႈၵိၼ်ပၼ်ၽၢႆႇၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 120 ၸူဝ်ႈမူင်းယူႇယဝ်ႉ။
• ဝၢႆးႁွမ်းသွင်ၵၼ်ယဝ်ႉ တၼ်းၵိၼ်ပၼ်ယႃႈယႃဝႆးလႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉယႃႈယႃ တေတိူဝ်ႉယမ်လီၵႃႈၼၼ်ႉယူႇ ယဝ်ႉ။
• ပဵၼ်ယႃႈယႃဢၼ်လွတ်ႈၽေး တွၼ်ႈတႃႇၼၢင်းယိင်းၵူႈၵေႃႉယူႇယဝ်ႉ။
• သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၵိၼ်မႅၼ်ႈၺႃးၽွင်းတိုၵ်ႉပႃးသၼ်ႇထေႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တီႈၼိူဝ်သၼ်ႇထေႇ လႄႈ
  တီႈလုၵ်ႈၼႂ်းတွင်ႉၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်သင် ယူႇယဝ်ႉ။
• ပဵၼ်ယႃႈယႃတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၽွင်းယၢမ်းငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၵူၺ်း။
  (မိူၼ်ၼင်ႇ – ထုၵ်ႇလူလၢႆၵၼ်ႉၸၼ်၊ ႁွမ်းသွင်လူၺ်ႈဢမ်ႇႁႄႉၵင်ႈသင်၊ ထူင်ယၢင်ပွင်ႇသိၵ်ႇ ၶၢတ်ႇ၊ လိုမ်းၵိၼ်ယႃႈယႃႁႄႉၵင်ႈ၊ သမ်းယႃ/ၵိၼ်ယႃတူၵ်းလိုၼ်းပႅတ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ)။ ပေႃးတေၸႂ်ႉတိုဝ်းတႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း မိူၼ်ယႃတၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇ။

5         ယႃႈယႃႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ (ယႃႈယႃသမ်း) (Injectable Contraceptives)

•  ပဵၼ်ယႃႈယႃသမ်းႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်ပႃး “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
  “ယႃႈယႃသမ်းတီႈၼိူဝ်ႉ” လႄႈ “ယႃႈယႃသမ်းတႂ်ႈၽိဝ်ၼင်” ၼႆ မီး 2 သႅၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
• (3 လိူၼ် 1 ပွၵ်ႈ) ဢမ်ႇၼၼ် (12 ဝူင်ႈ 1 ပွၵ်ႈ) လႆႈသမ်းပၼ်ၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈယူႇယဝ်ႉ။
  တိူဝ်ႉယမ်လီသေဢမ်ႇၵႃး လွတ်ႈၽေးပႃးယူႇယဝ်ႉ။
• ဢမ်ႇလိူၵ်ႈသႅၼ်းပၢၼ်သေ မီးလုၵ်ႈလၢင်းယဝ်ႉၵေႃႈလီ၊ ပႆႇမီးၵေႃႈလီ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
•  မႄႈဢၼ်လဵင်ႉၼူမ်းလုၵ်ႈၼၼ်ႉ ဝၢႆးၵိူတ်ႇလုၵ်ႈယဝ်ႉ 6 ဝူင်ႈ (42 ဝၼ်း) ယဝ်ႉၼႆၸိုင်
  သမ်းယႃႈယႃၼႆႉလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
•  ပေႃးသမ်းယႃႈယႃၼႆႉယဝ်ႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်လိူတ်ႈတူၵ်းပဵၼ်ယွတ်ႇပဵၼ်ယွတ်ႇ၊ “ႁူဝ်လိူၼ်မႃး”
  ဢမ်ႇၽဵၼ်ႈၸွမ်းယၢမ်း၊ ႁူဝ်လိူၼ်ၵိုတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈ၊ ၼမ်ႉၼၵ်းတူဝ်မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ၊ ႁူဝ်ၶႆႈ
  ဢိတ်းဢွတ်းၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။
•  ယႃႈယႃဢၼ်ၼႆႉ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈ “ႁူင်းၶႆႇလုၵ်ႈ” ဢမ်ႇဢွၵ်ႇ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” လႄႈ
  မၼ်းၵႅတ်ႇၶႄပၼ် တႃႇဢမ်ႇႁႂ်ႈၸပ်းတွင်ႉယူႇယဝ်ႉ။
•  ၸွမ်းၼင်ႇဝၼ်းဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈလူင်လိုမ်းသေ တေလႆႈသမ်းပၼ်
  ၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

6      ၶိူင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်လႆႈသႂ်ႇတႂ်ႈၽိဝ်ၼင်တီႈၶႅၼ်ၼူ (Contraceptive Implants)

• ပဵၼ်ၶိူင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ၶိုတ်ႈၵၢပ်ႈ လႄႈ ပႃး “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone)၊ ပဵၼ်
  လွတ်ႇၵေႃႇ (ပလၢတ်ႉသတိၵ်ႉ) 1 လႅမ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် 2 လႅမ်ႈ ဢၼ်လဵၵ်ႉလႄႈဢူၼ်ႈ၊ တၢင်း
  ယႂ်ႇမီးမွၵ်ႈႁူဝ်လႅမ်ႈၾႆးၶိတ်ႇယၢမ်းသေ လႆႈသႂ်ႇတႂ်ႈၽိဝ်ၼင်တီႈၶႅၼ်ၼူၼၢင်းယိင်း ယူႇယဝ်ႉ။
•  ဢိင်ၼိူဝ်သႅၼ်းၶူဝ်းၶွင်သေ ၸၢင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇလႆႈ 3 ပီ တေႃႇထိုင် 5 ပီယူႇယဝ်ႉ။
• ဢမ်ႇလိူၵ်ႈသႅၼ်းပၢၼ်သေ မီးလုၵ်ႈလၢင်းယဝ်ႉၵေႃႈလီ၊ ပႆႇမီးၵေႃႈလီ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
•  မႄႈလဵင်ႉၼူမ်းလုၵ်ႈၵေႃႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈလႄႈ ပဵၼ်လၢႆးဢၼ်လွတ်ႈၽေး ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
•  ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်လူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီၶဝ်သႂ်ႇပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။
  သင်ဝႃႈၶႂ်ႈဢဝ်လုၵ်ႈၶိုၼ်းၸိုင် ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီၶဝ်
  ႁႂ်ႈထွၼ်ဢွၵ်ႇပၼ်သေ ဢမ်ႇႁိုင်သင် တေၸၢင်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
•  တီႈတူဝ်ၼၢင်းယိင်းၼၼ်ႉ လိူတ်ႈၸၢင်ႈၵမ်းၵမ်းတူၵ်းဢိတ်းဢွတ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇမီး
  ၽေးၶဵၼ်သင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။
•  ၶိူင်ႈဢၼ်ၼႆႉၼၼ်ႉ ၸွႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈလွင်ႈပွႆႇဢွၵ်ႇ “ၶႆႇလုၵ်ႈ” သေ တႃႇဢမ်ႇႁႂ်ႈတိူဝ်ႉၺႃးၵၼ်
  တင်း “မႅင်းၸိူဝ်ႉ” ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။

“လၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ  …
7       ၶိူင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်လႆႈသႂ်ႇၼႂ်းႁူင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ (IUD)

• ပဵၼ်ၶိူင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇဢၼ်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈ ဢၼ်လႆႈသႂ်ႇၼႂ်းႁူင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉ။
  တင်းလဵၵ်ႉတင်းဢူၼ်ႈသေ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတွင်းလႅင်ယူႇယဝ်ႉ။
•  ဢိင်ၼိူဝ်သႅၼ်းၶူဝ်းၶွင်သေ ၸၢင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇလႆႈ 5 ပီ တေႃႇထိုင် 10 ပီယူႇယဝ်ႉ။
•  ဢမ်ႇလိူၵ်ႈသႅၼ်းပၢၼ်သေ မီးလုၵ်ႈလၢင်းယဝ်ႉၵေႃႈလီ၊ ပႆႇမီးၵေႃႈလီ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈယူႇယဝ်ႉ။
•  ဝၢႆးၵိူတ်ႇလုၵ်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ သႂ်ႇၼႂ်းႁူင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႆႈၵမ်းလဵဝ် ယူႇယဝ်ႉ။
•  ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်လူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီၶဝ်သႂ်ႇပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈၶႂ်ႈဢဝ်
  လုၵ်ႈၶိုၼ်းၸိုင် ယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တီႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီၶဝ်ႁႂ်ႈထွၼ်ဢွၵ်ႇပၼ်သေ ဢမ်ႇ
  ႁိုင်သင် တေၸၢင်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
•  ဢမ်ႇပႃး“ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) လႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈႁူဝ်ၶႆႈ၊ ႁူဝ်မဝ်း၊ တူဝ်ၶိင်းပီး။
•  သႂ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတွင်ႉသေတႃႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႅၼ်ႇသႃႇ(မရဵင်း)၊ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပဵၼ်ၸဵပ်း
  ပဵၼ်ယဵၼ်းသင်။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ဢမ်ႇပၼ်လွင်ႈၵိတ်ႇၶွင်ႈသုၵ်ႉသၵ်ႉသင်တီႈလွင်ႈႁွမ်းသွင်။
•  မိူဝ်ႈတႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼၼ်ႉလိူတ်ႈႁူဝ်လိူၼ်ၸၢင်ႈတူၵ်းၼမ်သေတႃႉၵူၺ်းဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်သင်။
•  ယူႇတီႈငဝ်းလၢႆးၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉသေ ဝၢႆးႁွမ်းသွင် (လူၺ်ႈဢမ်ႇပႃးလွင်ႈႁႄႉၵင်ႈသင်) ယဝ်ႉ
  ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

8       လွင်ႈတႅပ်းပႅတ်ႈ “လွတ်ႇၶႆႇလုၵ်ႈ” တီႈၼၢင်းယိင်း
          (Female Sterilization)

•  ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ႁူင်းယႃၶဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်းယႃႈယႃႈၼႃသေ ၽႃႇတတ်းတႅပ်းပႅတ်ႈ
  “လွတ်ႇၶႆႇလုၵ်ႈ” တီႈၼၢင်းယိင်းတင်းသွင်သဵၼ်ႈ။
•  ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးႁႄႉႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇတေႃႇသုတ်းၸူဝ်ႈပၢၼ်လႄႈ လူဝ်ႇလႆႈဝူၼ်ႉသွၼ်ႇလီငၢမ်း
  ယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈတႅပ်းတတ်းသဵၼ်ႈၸႂ်သေၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႆႉ တေတိူဝ်းသၢင်ႇထုၵ်ႇယူႇယဝ်ႉ။
•  ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆးဢၼ်တိူဝ်ႉယမ်လီဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။
•  ပေႃးငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းပၵ်းပိူင်ဢၼ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႄႈ လႆႈၶႂၢင်ႉတီႈၸုမ်းတႅပ်းလွတ်ႇ
  ၶႆႇလုၵ်ႈယဝ်ႉၼႆ တီႈႁူင်းယႃဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသၢင်ႈၶိုင်ပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။
•  ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းႁၢႆႉၶၢဝ်းယၢဝ်းသင်သေဢမ်ႇၵႃး ဢမ်ႇပၼ်ပႃး လွင်ႈၵိတ်ႇၶွင်ႈသုၵ်ႉသၵ်ႉသင်
  တီႈလွင်ႈႁွမ်းသွင်။
•  လွၵ်းလၢႆးဢၼ်လၢတ်ႈမႃးပႃႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁႄႉႁၢမ်ႈပၼ်တႃႇဢမ်ႇႁႂ်ႈၸပ်းတွင်ႉၵူၺ်းသေ
  တႃႇဢမ်ႇႁႂ်ႈၸပ်းတၢင်းပဵၼ်တႄႉ ဢမ်ႇၵႅတ်ႇၶႄပၼ်လႆႈ။
•  လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ ႁႄႉႁၢမ်ႈယႃႇႁႂ်ႈ “ၶႆႇလုၵ်ႈ”လႄႈ“မႅင်းၸိူဝ်ႉ” ထူပ်းၺႃးၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
•  တီႈၽူႈၸၢႆးၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈတႅပ်းပႅတ်ႈ “လွတ်ႇသူင်ႇၼမ်ႉၸိူဝ်ႉ” ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

9      ထူင်ယၢင် (Condoms)

•  “ထူင်ယၢင်” ၼႆႉ မီး 2 သႅၼ်း။
  “ထူင်ယၢင်တႃႇၵူၼ်းၸၢႆး” လႄႈ “ထူင်ယၢင်တႃႇၼၢင်းယိင်း” ၼႆယဝ်ႉ။
•  မီးလွင်ႈႁွမ်းသွင်မိူဝ်ႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ထုၵ်ႇလီၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁႂ်ႈပေႃးငၢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းလွၵ်းလၢႆးမၼ်း
  လီလီယူႇယဝ်ႉ။
•  “ထူင်ယၢင်” ၼႆႉ ႁႄႉႁၢမ်ႈပၼ်ယႃႇႁႂ်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇသေဢမ်ႇၵႃး ယင်းပၢႆၵႅတ်ႇၶႄပၼ်
  “မႅင်းဢဵၵ်ႉဢၢႆႇၿီႇ” (HIV) လႄႈ “တၢင်းပဵၼ်တိတ်းတေႃႇ” လူၺ်ႈတၢင်းၶိူင်ႈဢင်ႇၵႃႇ
  ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လၢႆလၢႆလွင်ႈ ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
•  “ထူင်ယၢင်” ၼႆႉ ဢမ်ႇပၼ်လွင်ႈၵိတ်ႇၶွင်ႈသုၵ်ႉသၵ်ႉသင် တီႈလွင်ႈႁွမ်းသွင်ၵၼ်။
•  ယွၼ်ႉ “ႁေႃႊမူၼ်ႊ” (Hormone) သေ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်မဝ်း၊ ႁူဝ်ၶႆႈ၊ တူဝ်ၶိင်းပီး
  ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇပဵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။

ၸႂ်ႉတိုဝ်းထူင်ယၢင်သွင်ၸၼ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၸႂ်ႉတိုဝ်းထူင်ယၢင်တင်းၸၢႆးတင်းယိင်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ် ပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် ယွၼ်ႉထူင်ယၢင်ၸၢင်ႈသိၵ်ႇပွင်ႇလႄႈ ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပႃးသၼ်ႇထေႇသေဢမ်ႇၵႃး ၸၢင်ႈတိတ်းၸပ်းပႃး “တၢင်းပဵၼ်တိတ်းတေႃႇ” ယူႇယဝ်ႉ။
သင်ဝႃႈႁွမ်းသွင်လူၺ်ႈဢမ်ႇပႃးလွင်ႈႁႄႉၵင်ႈၼႆၸိုင် ၽွၼ်းႁၢႆႉဢၼ်တေၸၢင်ႈပဵၼ်ၵိုၵ်းပႃးမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ
ပဵၼ်သင်လၢႆလၢႆၼႆ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းထႅင်ႈၶႃႈၼေႃႈ …